Gewrichtsproblemen en slijtage

Oorzaak

Om problemen die kunnen ontstaan met de achterste gewrichtjes van de rug te begrijpen krijg je eerst een kleine anatomische les.

Hieronder zijn de vijf lendenwervels afgebeeld. Het linker plaatje is een zijaanzicht. Op het rechter plaatje zie je twee wervels van de achterkant.Op het linker plaatje zie je tussen de wervels, in blauw, de tussenwervelschijf (discus). De botstukken rechts zijn de doornuitsteeksels (die kan je voelen op je rug). Daartussen zitten de facetgewrichten. Op het rechter plaatje zie je het doornuitsteeksel (d.u.) en de facetgewrichten(*). De facetgewrichten liggen dakpansgewijs over elkaar.

Als je voorover buigt (de rug wordt bol), zal de tussenwervelschijf aan de voorzijde smaller worden en de facetgewrichtjes zullen uit elkaar schuiven. Als je achterover buigt (de rug wordt hol), zal de tussenwervelschijf aan de achterkant smaller worden en de facetgewrichtjes zullen in elkaar schuiven. Als de facetgewrichtjes uit elkaar schuiven zal de druk in de gewrichtjes minder worden, als ze in elkaar schuiven, wordt de druk groter. 

Elk gewricht in het lichaam heeft een maximale belasting. Die wordt uitgedrukt in een aantal kilo’s per vierkante centimeter. Wordt die belasting overschreden, dan is er sprake van een overbelasting. Als dat kort duurt is dat niet zo erg. Maar als die overbelasting langer duurt, gaat het gewricht reageren. Met een ontstekingsreactie. Het hierbij niet om een ontsteking op basis van een infectie, maar op basis van overbelasting. Het gewricht wordt dikker doordat er meer vocht in komt en het gaat pijn doen. Ook de beweeglijkheid van zo’n geïrriteerd gewricht zal verminderen. Het voelt stijf aan.

Ook de facetgewrichten van de rug kunnen overbelast raken. Eén van de oorzaken is het staan en lopen met een te holle rug. De facetgewrichten schuiven dan te ver in elkaar en de druk wordt te groot. Je kunt de mensen met een te holle rug meestal wel herkennen. Ze staan wat ingezakt, vaak met de knieën naar achteren (overstrekt), afhangende schouders en het hoofd naar voren. Van de zijkant gezien kan je het een beetje vergelijken met een vraagteken.Een andere oorzaak is “slijtage” (artrose) van de facetgewrichten. Dat is eigenlijk het gevolg van veroudering. 

Verouderingsverschijnselen (degeneratieve veranderingen of "slijtage") zijn normale verschijnselen, die bij iedereen in meerdere of mindere mate optreden. In welke mate is waarschijnlijk grotendeels bepaald door erfelijkheid en aanleg, zodat je nogal eens ziet dat bepaalde families daar mee behept zijn. 

Atrose door bezigheden of werk komt minder voor dan men algemeen denkt (iets anders is dat rugklachten wel bij bepaalde werkzaamheden wat meer voor kunnen komen). Wel bekend is dat roken versterkt aanleiding geeft tot degeneratie van de tussenwervelschijf. De degeneratie begint vaak met het uitdrogen van de discus. Die wordt daardoor platter. Door dat hoogteverlies komen de wervels dichter op elkaar te liggen. Dat leidt tot een heel bekend verschijnsel bij de ouder wordende mens: je krimpt!

Doordat de wervels dichter bij elkaar komen, komen ook de facetgewrichten dichter bij elkaar. De druk op die gewrichten wordt groter en dan kom je weer bij het verhaal van overbelasting. Over de ontstekingsreactie hebben we het al gehad, maar er gebeurt meer. Om de te hoge druk in het gewricht te verminderen, gaat het gewricht zijn dragende oppervlak vergroten. 

Stel dat een facetgewricht een maximale belastbaarheid heeft van 10 kg en twee cm 2 groot is (dat is niet zo, maar het rekent wat gemakkelijker). De maximale druk in het gewricht is dan 5 kg per cm 2. Door het dichter bij elkaar komen van de facetgewrichten loopt de druk in het gewricht op tot 15 kg. Dat betekent dat de druk gestegen is naar 7,5 kg per cm 2. Het gewricht vindt dat niet fijn en zal de druk terug willen brengen naar de maximale belastbaarheid van 5 kg per cm 2. Dat gaat het gewricht doen door zijn dragende oppervlakte te vergroten van twee naar drie cm 2. Dan zit hij weer op het maximaal haalbare van 15:3= 5 kg per cm 2. Dit lijkt een goede oplossing, maar is het niet. Door de wens te vergroten, zal het gewricht uitsteeksels aanmaken, dikker worden en misvormen. 

Klachten

Deze mensen hebben vaak het eerst last van pijn als ze niet bewegen. Vaak als ze wat langer moeten staan. De rug begint dan te zeuren. Vaak ook met uitstraling naar de billen, soms ook naar voren, naar de buik of liezen. Als ze dan weer gaan bewegen, zakt de pijn weer af. Dat komt doordat bij bewegen stofjes in de gewrichten worden aangemaakt die pijn en zwelling doen verminderen. Wanneer een gewricht niet beweegt, verdwijnen die stofjes weer uit het gewricht en begint de ellende van voren af aan. Even gaan zitten wordt ook meestal als prettig ervaren. De klachten verdwijnen dan ook. Dat komt doordat de rug dan wat minder hol wordt waardoor de druk in de facetgewrichten afneemt. Wel is het vaak zo dat na een langere tijd zitten de klachten toch weer toenemen. Opstaan uit de stoel is vaak niet zo gemakkelijk. Net als bij het uit bed komen geldt dat men eerst  weer op gang moet komen. 

Wanneer de overbelastingsklachten langer bestaan, wordt de pijn ook ervaren bij bewegen. Bijvoorbeeld bij het shoppen in de stad, of bij slenteren. Vaak is er dan ook nachtelijke pijn. Het omdraaien in bed is vervelend en vaak wordt men veel te vroeg wakker van de pijn. Mensen gaan dan uit bed, lopen een stukje, voelen dat de pijn daardoor minder erg wordt en gaan weer terug in bed. 

Door die aanhoudende pijn krijg je de neiging om steeds minder te gaan bewegen. Dit veroorzaakt weer dat je nog stijver wordt en dat je spieren slapper worden. Dat geeft nog weer meer overbelasting en pijn en voor je het weet zit je gevangen in een negatieve spiraal van pijn en toenemende stijfheid. De kwaliteit van leven wordt ernstig aangetast.De zwelling en de uitbouw van de facetgewrichten kan er ook voor zorgen dat een zenuw in de knel komt te zitten. De pijn straalt dan uit naar een been, via de achterkant. De zenuw die in de verdrukking komt heet de ischiadicus. Vandaar de naam ischias voor pijn in het been. Het kan een prikkelend gevoel zijn, net of je slaap in je been hebt. Maar het kan ook het gevoel geven van “kiespijn” in het been.

Therapie

De oplossing van de klachten lijkt erg voor de hand te liggen. Als de druk in de facetgewrichten te groot is, moet je zorgen dat die druk verminderd. Door het achterover kantelen van je bekken. Daardoor wordt je rug minder hol. De facetgewrichten schuiven uit elkaar en de druk vermindert. Dat is ook inderdaad het begin van de oplossing. 

Maar vaak is er meer nodig. Door de neiging om bij pijn minder te bewegen, zullen spieren verzwakt zijn en gewrichten overmatig stijf zijn. De te stijve gewrichten moeten weer meer gaan bewegen en bepaalde spiergroepen zullen sterker moeten worden. Soms zijn door de pijn bepaalde spieren verkort. Die kunnen weer op de gewenste lengte komen door rekkingoefeningen. 

Het leren van het achterover kantelen van het bekken is voor sommigen lastig. Het volhouden van die “nieuwe” houding is voor iedereen lastig. Voor je het weet verval je weer in je oude stand. Je moet er dus serieus mee aan de slag en dan kan het nog wel drie maanden duren voordat je “onbewust” goed staat en loopt. 

De fysiotherapeut kan goede hulp bieden bij het aanleren van de goede houding, het losmaken van gewrichten en het rekken van te korte spieren. Ook het aanbieden van een gericht oefenprogramma om de juiste spieren sterker te maken ligt op de weg van de fysiotherapeut. Voor een goede fysiotherapeutische begeleiding kun je uitstekend terecht in het Swaithoes.

Resultaat

Wanneer mensen hun houding op de juiste wijze weten te corrigeren, de rug voldoende kunnen stabiliseren en voldoende spierkracht hebben dan zullen de pijnklachten veel minder heftig zijn en in vele gevallen zelfs verdwijnen. Hierdoor kan je weer beter bewegen en kan je dingen die je in het dagelijkse leven doet beter volhouden. 

Kosten

Als je een goede aanvullende verzekering bij je zorgverzekeraar hebt afgesloten dan worden de kosten door de zorgverzekeraar vergoed. Mocht je geen of onvoldoende dekking hebben, dan krijg je van mij een rekening. Bekijk de tarieven.